Ten kilim od zawsze mnie fascynował. Wisiał w pokoju – w kolejnych pokojach – które zajmowałem ja i mama. Na początku przyjmowałem go pewnie jako naturalny element tła, ale w pewnym momencie zafascynowały mnie jego pozorne symetrie. Brak symetrii udającysymetrię. Długie chwile wpatrywałem się w ten kilim, w jego twarz, studiując, gdzie „zęby” są brązowe, a gdzie żółte. A gdzie ich brak. I czy te niewykończone elementy to świadomy zamysł projektanta, czy też może wynik pośpiechu przy wykańczaniu zamówienia.
Kilim był przypadkowym świadkiem historii. Jedną z niewielu rzeczy ocalałych ze Śniatynki. Musieli go w pośpiechu zerwać ze ściany, żeby zawinąć w niego coś – pościel? ubrania? srebra zakopali; większość zginęła, ale część udało się odzyskać po ’41, za co moja babcia i jej dzieci mogli przeżyć pierwsze lata powojenne – w panicznej ucieczce przed sowieckimi żołnierzami. A potem jakimś cudem przetrwał kolejne etapy wojennej ucieczki i tułaczki. Nie rozumiem zwłaszcza tego, jak kilim przetrwał ucieczkę do wolności, czyli uzyskane trochę przekupstwem, trochę wykorzystaniem sowieckiego bałaganu, trochę zwykłym szczęściem, a trochę pewnie cudem boskim przekroczenie mostu granicznego na Sanie. Naprawdę, mojej mamie niemiecki żołnierz na granicznym posterunku, który odgrodził ich od NKWDzistów, wydał się aniołem wybawicielem. Ale kilim? Co on tam robił?
A może ten kilim nie był uczestnikiem ucieczki, ale to w niego zawinięto część sreber i biżuterii, zanim zakopano je w ogrodzie? Tę część, którą później babcia z wujkiem Tolkiem odzyskała? Nie wiem i już się nie dowiem.
O tym, że kilim przynależał do Śniatynki, dowiedziałem się chyba dopiero gdy miałem kilkanaście lat. Nawet szukałem go ostatnio na starych zdjęciach, ale go nie znalazłem. Są inne, o podobnym wzorze, ale nie ten. Może i na jakimś zdjęciu był, ale tak niewiele zdjęć ze Śniatynki zachowało się. Z mojego punktu widzenia kilim był w domu od zawsze, o czym świadczy poniższe zdjęcie. I dalej tam – w innym mieszkaniu, ale w mieszkaniu moich rodziców, teraz już tylko mojej mamy, więc „tam” – nadal jest. Jednak przez ostatnie lata, gdy już tam nie mieszkałem, wydawało mi się, że z kilimem jest coś nie tak. No i teraz widzę: powieszono go do góry nogami. To nie przeszkadza z uwagi na jego wzór, który nie ma naturalnej „góry” i „dołu”, „lewej” i „prawej”, ale jednak coś jest nie tak. Gdy byłem dzieckiem, kilim na pewno wisiał w drugą stronę!
A może właśnie w Śniatynce wisiał tak, jak teraz, więc mama świadomie przewiesiła go po malowaniu? Tego już też się nie dowiem.
Na tym zdjęciu ja mam ze dwa miesiące. I dobrze widać kilim z jego dziwnymi, pseudo-geometrycznymi wzorami. A moja mama jest taka młoda i ładna.
Moja mama umarła dzisiaj rano.
Komentarze fizyka 