Lewą marsz!

O wyniku drugiej tury wyborów zdecydują wyborcy Napieralskiego. Komorowski wobec tego będzie przypominał, dlaczego lewica powinna bać się recydywy IV RP. Jarosław Kaczyński natomiast będzie chciał przyciągnąć elektorat Napieralskiego akcentując swój program społeczny i gospodarczy. Istotnie, Jarosław Kaczyński już ogłosił, że „my jesteśmy lewicowi”. Pisałem, że dla zdobycia władzy ten człowiek jest w stanie wykonać każdą woltę. Ciekawe, jak daleko to pójdzie. Czy Jarosław Kaczyński już teraz zdecyduje się na jakieś akcenty antyklerykalne, czy poczeka, żeby sprawdzić, czy poparcie lewicowego elektoratu jest trwałe? Moim zdaniem jeszcze poczeka, choć trzeba pamiętać, że dla Kaczyńskiego – w odróżnieniu od Komorowskiego! – sprawy religijne mają znaczenie wyłącznie instrumentalne, więc jeśli dojdzie do wniosku, że antyklerykalizm mu popłaca, bez wahania się nim posłuży. Wysiądzie z kościelnego tramwaju na przystanku z napisem „władza”. Nie będzie teraz biegał do Radia Maryja ani afiszował się na uroczystościach religijnych, bo ci, którzy pod wpływem Kościoła poparli go w pierwszej turze, nie mają co zrobić, więc i tak zagłosują na niego w drugiej. Jarosław Kaczyński przy tym odzyskał już dawny wigor i ewidentnie gra o całość, o prezydenturę teraz i większość parlamentarną (może w koalicji z SLD) za rok.

Martwię się natomiast, że strategia Komorowskiego może być nieskuteczna. Zdecydowana większość tych, którzy boją się Jarosława Kaczyńskiego, już zagłosowała na Komorowskiego, więc taki potencjał rozszerzania bazy wyborczej już się niemalże wyczerpał. Potrzebny jest jakiś pomysł pozytywny, ale jaki, nie wiem. Liberalizm też ludzi nie pociągnie, bo został skutecznie skompromitowany i przez kryzys, i przez poprzednią kampanię wyborczą. Obawiam się, że sztabowcy Komorowskiego jeszcze tego nie widzą.

Palikot sugeruje, żeby zrobić Napieralskiego wicepremierem. Nic z tego. Napieralski jest głupi, ale nie jest idiotą. Nie opowiadając się wyraźnie po żadnej ze stron, Napieralski zostawia sobie znacznie szersze pole manweru po wyborach parlamentarnych, kiedy, jak sądzi, może ugrać więcej. Przy czym Napieralski, przeżywający teraz chwile osobistego tryumfu, jest bezideowy aż do szpiku kości. Nie jest żadną lewicą, pójdzie z tym, kto da więcej posad dla działaczy SLD. Platforma też to w końcu dostrzeże – ale za późno z perspektywy obecnych wyborów – i będzie musiała stać się bardziej lewicowa, mniej liberalna, żeby nie zrazić do siebie elektoratu potencjalnego sojusznika.

Boję się, że Jarosław Kaczyński wygra.

W każdym razie ostentacyjna prawicowość jest teraz passe, podobnie jak przypodobywanie się Kościołowi. Tak będzie przez najbliższe dwa tygodnie. Ciekawe, czy i jak przełoży się to na realną politykę.

Kto tam znów rusza prawą?
Lewa!
Lewa!
Lewa!

P.s. 1 lipca. Doszło do tego, że Jarosław Kaczyński chwali Edwarda Gierka. Od dawna uważałem, że Kaczyński dla władzy zdolny jest do wszystkiego, ale cóż, nawet ja czuję się zaskoczony.

Hańba!

Właśnie przeczytałem przerażającą rzecz: Watykan planuje znieść karę kanoniczną nałożoną na abp Paetza. Podobno arcybiskup bardzo o to zabiegał. Tak, jak przypuszczałem, Juliusz Paetz nigdy nie zrozumiał swojego występku; teraz okazuje się, że nie dość, iż grzeszył nieczystością, wykorzystywał słabszych i mówił fałszywe świadectwo o bliźnich, grzeszy też pychą. Zniesienie kary nałożonej na Paetza będzie bodaj większym zgorszeniem, niż to, czego Paetz się dopuścił, pokazuje bowiem, iż Kościół nie dba o ofiary i wybarcza oprawcy, chociaż ten nie okazał żadnej skruchy. Kościół gardzi skrzywdzonymi i tymi, którzy postępowaniem Paetza poczuli się zgorszeni. Poznańska kuria walczy jeszcze o cofnięcie tej decyzji – być może upublicznienie sprawy przez Gazetę jest częścią tej walki – ale Watykan nie zwykł cofać swoich decyzji. Hańba, hańba, po trzykroć hańba!

Na forum ktoś przypomina, iż abp Kowalczyk, gdy był nuncjuszem, bronił Paetza, starał się niedopuścić do tego, aby sprawa dotarła do Watykanu, a nawet atakował księży, którzy skandaliczne zachowanie Paetza ujawnili. Dziś abp Kowalczyk jest Prymasem Polski. Czyżby był orędownikiem Paetza w Watykanie? Brak mi słów.

Anuszka na swoim blogu pisze o mizoginistycznych nonsensach, które Kościół głosi wobec młodzieży. Czy księża naprawdę myślą, że ktoś to przyjmie za dobrą monetę? Czy też są tak oderwani od rzeczywistości? A może to rzeczywiście jest tylko zwekslowany popęd płciowy, manifestujący się tym razem nie nadużyciami seksualnymi, tylko paternalistycznymi bzdurami? Czy któryś z tych idiotów czytał Księgę Rodzaju, mężczyzną i kobietą stworzył ich? A jeśli czytał, to czy zrozumiał, że w zamyśle Boga ludzie są równi wobec Niego i wobec świata, niezależnie od płci?!

Kilka dni temu prasa podsumowała, jakie to sumy Kościół wyłudził – powtórzę, żeby nie było wątpliwości: wyłudził – od państwa jako rekompensatę za „utracone mienie”.

Polityczne zaangażowanie Kościoła w obecną kampanię wyborczą jest wobec tego wszystkiego tylko małą poprawką.

Jestem katolikiem i wiary swojej się nie wstydzę, ale Kościoła instytucjonalnego wstydzę się coraz bardziej. Instytucje kościelne – w Polsce, ale też w Watykanie i gdzie indziej – usilnie, wytrwale i z niezwykłym poświęceniem pracują nad tym, żeby Polskę zlaicyzować. Paetz – publiczne zgorszenie. Komisja Majątkowa – chciwość. Lednica – odpychanie od siebie młodzieży. Wybory – zniechęcanie jakieść części katolików zaangażowanych politycznie. Panie, wybacz im, bo nie wiedzą, co czynią, chciałoby się rzec. Nie rozumiem. Jestem przerażony.

P.s. 18.06.10. Jak podaje Gazeta, consummatum est.

Hannibal ad portas

Najnowsze sondaże pokazują, że przewaga Bronisława Komorowskiego nad Jarosławem Kaczyńskim zmniejsza się. Druga tura jest prawie pewna, ale jej wynik – niepewny.

Komorowski sam sobie szkodzi. Jego kampania jest niemrawa, sam marszałek popełnia dużo gaf i błędów. Drobnych gaf i błędów, ale wszystko to składa się na niepokojący obraz. Najgorsze jest to, że sztab Komorowskiego nie ma żadnego pomysłu na kampanię. Platforma i Komorowski zachowują się tak, jakby prezydentura się marszałkowi należała. Głównym argumentem jest to, że jeśli prezydentem nie zostanie Komorowski, zostanie nim Jarosław Kaczyński. To skądinąd jest prawda i jest to najpoważniejszy argument, ale to widać za mało. Brak tego czegoś, co by pokazało, że Komorowski zasługuje na prezydenturę jako Komorowski, nie tylko jako nie-Kaczyński. Komorowski, jako kandydat partii rządzącej, jest też obarczany odpowiedzialnością – niekiedy słuszną, często wydumaną – za skutki powodzi.

Martwi mnie, iż dwa autentycznie twórcze pomysły, pokazujące, iż Komorowski, w przeciwieństwie do swojego poprzednika i najważniejszego konkurenta, nie będzie prezydentem partyjnym, a mianowicie powołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego i wysunięcie Marka Belki na stanowisko prezesa NBP, nie wypaliły. Platforma nie umiała ich rozegrać. Inna rzecz, że były one nastawione na pozyskanie głosów lewicy, ta zaś zobaczyła, że może się w tych wyborach wybić na polityczną niezależność.

Spadek dystansu pomiędzy Komorowskim a Kaczyńsim wiążę ze wzrostem notowań Napieralskiego. Wiele osób o poglądach lewicowych postanowiło na niego głosować nie dlatego, że liczą, iż Napieralski wejdzie do drugiej tury, ani nawet nie dlatego, że popierają samego Napieralskiego, ale właśnie po to, żeby pozakzać, że lewica w Polsce jeszcze jest i że może się liczyć w polityce. Ludziom tym najwyraźniej wydaje się, iż Kaczyński jest już niegroźny i że nie trzeba przede wszystkim powstrzymać Jarosława Kaczyńskiego. To błąd. Jarosław Kaczyński jest bardzo groźny – co ja o nim myślę, pisałem tutaj. Ba, obawiam się, że część z wyborców Napieralskiego nie weźmie udziału w drugiej turze, część zaś zagłosuje na Kaczyńskiego – trochę dlatego, że jeśli pominąć kwestie światopoglądowe, Kaczyński jest im programowo bliższy, niż Komorowski, trochę na złość Komorowskiemu, Tuskowi i Platformie, trochę zaś dlatego, iż uwierzą Jarosławowi Kaczyńskiemu, iż prezydent i premier z tej samej partii stanowią zagrożenie dla demokracji. Jezus Maria, a gdy prezydentem i premierem byli bliźniacy Kaczyńscy, zagrożenia dla demokracji nie było, bo Kaczyńskimi powodowało czyste dobro?! Ludzie mają niesłychanie krótką pamięć.

Nie byłbym bardzo zdziwiony, gdyby sam Napieralski, skuszony jakimiś malutkimi stanowiskami dla sfrustrowanych działaczy SLD, wezwał swoich wyborców do głosowania na Kaczyńskiego. Nie sądzę, aby wezwał ich do głosowania na Komorowskiego. Najprawdopodobniej Napieralski nie poprze nikogo, co de facto będzie oznaczać poparcie Kaczyńskiego. Ostrzegam, to zapewne skończy marzenia o samodzielnej lewicy na wiele lat. Rząd PiS-PSL-SLD co prawda mnie nie zdziwi, ale w takim rządzie to SLD będzie przystawką.

PSL i Waldemar Pawlak, skoro o nich mowa, zachowują się nielojalnie, ale to mnie zupełnie nie dziwi. Oni tak mają.

Kampania samego Jarosława Kaczyńskiego też nie zachwyca. Niesie go tradycyjny elektrorat, plus sympathy vote po katastrofie pod Soleńskiem, plus wpadki Komorowskiego i przeciwskuteczne ataki presonalne na Kaczyńskiego (Wajda, Bartoszewski, Palikot), plus nieskrywane poparcie Kościoła. Bardzo się Kościołowi dziwię, biskupi, z uporem godnym lepszej sprawy, usilnie pracują na rzecz laicyzacji Polski. Kaczyński już nie akcentuje swojej przemiany, zresztą najwyraźniej wrócił już fizycznie do formy, ale tonuje język i odżegnuje się od IV Rzeczpospolitej. Obawiam się, ba, jestem pewien, że są to tylko posunięcia taktyczne.

Może los się jeszcze odmieni, może Bronisław Komorowski wygra. Bardzo mi na tym zależy. Poseł Palikot jest optymistą. Ale jeśli nie, to cóż, Polska jest dużym krajem i jakoś prezydenturę Jarosława Kaczyńskiego przeżyjemy, tym bardziej, że prezydent ma mniejsze sposoby oddziaływania na rzeczywistość, niż premier. Ale że Jarosław Kaczyński będzie prezydentem-szkodnikim tak, jak jego brat, nie mam wątpliwości. No i będzie obrzydliwie. Strasznie i śmiesznie, ale głównie strasznie.

Ciąg przyczyn

Jestem wielkim miłośnikiem nadawanych na kanałach edukacyjnych programów typu Katastrofa w przestworzach i stąd wiem, że katastrofy lotnicze mają zazwyczaj więcej niż jedną przyczynę. Musi zajść szereg okoliczności aby doszło do tragedii. Nie inaczej musiało być w przypadku katastrofy pod Smoleńskiem. Przeczytałem transkrypt rozmów w kabinie pilotów, czytam opinie w sieci, wysłuchałem szeregu ekspertów w telewizorze i na tej podstawie zaczynam sobie wyrabiać opinię o tym jak doszło do katastrofy. Oczywiście jest to opinia laika, tym bardziej, że ujawniony transkrypt jest niechlujny (w kilku miejscach ewidentnie pomylona jest sekwencja czasowa), eksperci zaś zgadzają się, iż sam transkrypt mówi niewiele – choć i tak mówi zadziwiająco dużo – i że trzebaby go zestawić z zapisem drugiej czarnej skrzynki, rejestrującej parametry lotu i stan urządzeń pokładowych. Przyczyny można podzielić na cztery grupy:

Dlaczego podjęto decyzję o lądowaniu
Czy dochowano procedur
Dlaczego zignorowano ostrzeżenia TAWS
Jaka była bezpośrednia przyczyna katastrofy

Dlaczego podjęto decyzję o lądowaniu? Piloci zdawali sobie sprawę z fatalnych warunków na lotnisku i głośno wyrażali swoje wątpliwości co do tego, czy dadzą radę wylądować, a jednak nie zdecydowali się na odejście na zapasowe lotnisko. Dla mnie jest zupełnie jasne, że choć nie usłyszeli wprost rozkazu „macie wylądować”, byli poddani wielkiej presji psychicznej. Czekali na decyzję prezydenta (sic!), który przez dyrektora Kazanę był poinformowany o fatalnej pogodzie w Smoleńsku, być może też na decyzję gen. Błasika, który, jak przypuszczam, dowodził załogą formalnie, nie tylko na zasadzie ogólnego zwierzchnictwa, a gdy nikt nie zdecydował za nich, sami nie odważyli się na odejście na inne lotnisko. Nawet tego głośno nie rozważali, zachowywali się biernie, jakby sparaliżowani strachem przed zwierzchnikami. Zastanawiali się, czy wkurzy się, jeśli jeszcze… Pamiętali, co się stało w czasie wyprawy gruzińskiej. Jak wynika z opinii przytaczanych przez anuszkę, naciski na pilotow specpułku były raczej normą niż wyjątkiem. Dla nich brak decyzji oznaczał decyzję: macie wylądować, mimo iż wprost im tego nikt nie nakazał. I w dodatku nie chcieli „skompromitować się” przed zwierzchnikami.

Czy dochowano procedur? Z całą pewnością nie. Załoga dobrze widziała, jakie są warunki w Smoleńsku, że zgodnie z zasadami samolot w takich warunkach nie może lądować, a jednak zdecydowała się „spróbować”. Pewne fragmenty transkryptu (10:19:52-53) zdają się sugerować, że pilotom tego typu złamanie procedur przydarzało się nie po raz pierwszy. Ba, załoga Jaka, informując o fatalnej pogodzie, jednocześnie zachęca (sic!) załogę Tupolewa do podjęcia próby lądowania, a więc złamania procedur i nie budziło to najmniejszego zdziwienia u żadnej z załóg. Takie tam widać panowały obyczaje – furda procedury, jakoś to będzie, uda się i tym razem, skoro dotąd się udawało. To jest skandal, najwyraźniej tolerowany przez dowódców, wygodny dla przewożonych VIPów i wynikający z błędów w szkoleniu. Procedury są po to, aby piloci wiedzieli jak się zachować w typowych sytuacjach, a sytuacja, w której na jakimś lotnisku nie można lądować z powodu złej pogody, jednak jest typowa. Trzeba wszakże pamiętać, że w lotnictwie wojskowym pilotom wpaja się się zupełnie inne zasady, niż w lotnictwie cywilnym. Cywilni piloci mają przede wszystkim dbać o bezpieczeństwo pasażerów, wojskowi – o wykonanie zadania, nawet jeśli zadanie to nie ma charakteru bojowego.

Dlaczego zignorowano ostrzeżenia TAWS? To, po usłyszanych w telewizorze wyjaśnieniach, wydaje mi się całkiem jasne. Lotnisko w Smoleńsku było lotniskiem wojskowym, tylko okazjonalnie udostępnianym dla lotów cywilnych, wobec czego jego danych nie było w bazie, z której korzysta TAWS. TAWS „nie wiedział”, że tam jest lotnisko, wydawał więc ostrzeżenia tak, jakby piloci zbliżali się do kawałka pola gdzieś w środku kontynentu. Piloci wiedzieli, że TAWS „będzie krzyczeć”, więc go zignorowali. Niestety, było to jak w znanej bajce o pastuszku i wilku…

Moim zdaniem dopuszczenie do sytuacji, w której TAWS miał z założenia zgłupieć, było kolejnym błędem proceduralnym, kolejnym zastosowaniem zasady „jakoś to będzie”.

Bezpośrednia przyczyna katastrofy i ostatnia faza lotu. Ostatnią fazę lotu spróbował odtworzyć pewien rosyjski miłośnik aeronautyki. Zestawił on podawane przez nawigatora dane o wyskości lotu, skorelowane z czasem oraz z zarejestrowanymi komunikatami. Na tej podstawie wykreslił trajektorię samolotu i nałożył ją na profil terenu na podejściu do lotniska.

W Polsce ten wykres został zamieszczony najpierw na forum lotnictwo.net.pl, potem trafił do TVN24, aż wreszcie do Gazety Wyborczej. Wynika z niego kilka rzeczy.

Po pierwsze, wyjaśnia się tajemniczy „lot poziomy”. O 10:40:42 nawigator zgłasza wysokość 100m. Nawigator ponownie zgłasza wysokość 100m o 10:40:49. Nie oznacza to, iż samolot leciał przez te kilka sekund poziomo, ale równolegle do obniżającego się zbocza jaru. Jest to zarazem dobitny dowód na to, że nawigator korzystał ze wskazań radiowysokościomierza, mierzącego fizyczną odległość od powierzchni ziemi, podczas gdy w tamtych warunkach powinien był korzystać z wysokościomierza ciśnieniowego, mierzącego odległość od ustalonego poziomu lotniska. Niedoświadczony nawigator pomylił się, ale zmylił tym samym pilotów i to stało się bezpośrednią przyczyną katastrofy.

Po drugie, samolot opadał zdecydowanie za szybko.

Po trzecie, samolot nie znajdował się na ścieżce, mimo iż wieża twierdziła coś innego, co także zmyliło pilota.

Po czwarte, gdy drugi pilot o godzinie 10:40:50, na wysokości 80m od poziomu gruntu (pechowo nad samym dnem jaru!), wydał komendę „Odchodzimy”, załoga – najprawdopodobniej pierwszy pilot – usiłowała tę komendę wykonać! Świadczy o tym wyraźna zmiana krzywizny trajektorii, natomiast błędem było to, iż żaden z pilotów ustnie nie potwierdził wykonania komendy. No i prawie im się udało – niestety, na skutek bezwładności samolotu, zbyt dużej prędkości opadania, zbyt bliskiej odległości od ziemi, nie zdążyli. Zabrakło im dosłownie kilku metrów.

Czego wciąż nie wiadomo? Wielu rzeczy. Dlaczego samolot schodził zbyt szybko (niektórzy spekulują, że pilot chciał „zanurkować pod chmurę” żeby zobaczyć ziemię, a potem dolecieć do pasa płasko, na niskiej wysokości), dlaczego lotniska formalnie nie zamknięto i, przede wszystkim, dlaczego wieża błędnie podawała, że samolot utrzymywał się na właściwej ścieżce podejścia. Zapewne też wielu innych rzeczy, o które ja nawet nie umiem zapytać, a które wyjaśnią się, gdy poznamy zapisy z drugiej czarnej skrzynki.

Co zaś się tyczy wieży, to czy lotnisko w Smoleńsku, z takim wyposażeniem, jakie miało, mogło samo określić wysokość samolotu, czy też musiało polegać na tym, co podawał sam samolot? A jeśli korzystali z komunikatów samolotu, to czy polegali na tym, co mówiła załoga, czy też na automatycznych komunikatach z transpondera? Jeśli z transpondera, to z czego korzysta transponder? Z systemu TAWS? Jeśli tak, to kółko się – i tak – zamyka, gdyż TAWS korzysta z radiowysokościomierza.

Widać, iż decyzja o lądowaniu w takich warunkach, z pogwałceniem wszystkich procedur, była samobójcza. Było niezwykle prawdopodobne, że coś złego się stanie, mimo iż dotąd tyle razy jakoś się udawało. Tym razem się nie udało.

Gdzie był generał?

Od wczorajszego popołudnia mnóstwo ludzi analizuje ujawniony transkrypt z rejestratora rozmów w kabinie prezydenckiego Tupolewa. Najbardziej interesujące wydaje się wyjaśnienie czy były naciski na załogę i jakie były bezpośrednie przyczyny katastrofy (o tym piszę tutaj). Mnie tymczasem zainteresowało co innego: rola generała Błasika.

Już z wcześniejszych wypowiedzi Edmunda Klicha wynikało, a transkrypt to potwierdza, że gen. Błasik był w ostatnich chwilach w kabinie pilotów. Komentatorzy zwracają uwagę, że sama obecność przełożonego musiała wpływać stresująco na pilotów. Gen. Błasik nie był głupi i musiał sobie z tego zdawać sprawę. Jedni więc mówią, że chciał na pilotów wywrzeć nacisk, inni, że właśnie chciał ich wesprzeć, pomóc. Przyjrzyjmy się początkowemu fragmentowi transkryptu, na który bodaj nikt jeszcze nie zwrócił uwagi. Jest to rozmowa pomiędzy nawigatorem a drugim pilotem, zarejestrowana pomiędzy 10:03:12 a 10:03:35 czasu moskiewskiego:

Za wielką wodę […] Dowódca mówił […] za wielką wodę […] za wielką wodę na czterogwiazdkowego generała. I teraz tak zapierdala bo musi jeszcze nalatać 40 godzin. Nie, a jak nie może, to wiesz, wtedy zapierdala do Poznania.

Załoga mówi o kimś, kto może liczyć na awans na czterogwiazdkowego generała. Musi to być generał trójgwiazdkowy, który ponadto musi jeszcze ileś godzin „nalatać”, a więc trójgwiazdkowy generał lotnictwa. Dla załogi na pewno interesujące były plany ich przełożonego, tym bardziej, że ten przebywał na pokładzie i to, jak przypuszczam, w dość specyficznym charakterze. Ten właśnie charakter był przedmiotem rozmowy załogi.

Cóż więc usłyszeliśmy? Że gen. Andrzej Błasik liczył na awans do najwyższych struktur dowódczych NATO lub raczej na jakieś szkolenie w Stanach („za wielką wodą”) – zapewne na Narodowym Uniwersytecie Obrony Stanów Zjednoczonych (szkolenie takie ukończył gen. Franciszek Gągor) – po którym mógłby otrzymać czwartą gwiazdkę i awans na stanowisko Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego po generale Gągorze, gdy ten odejdzie ze służby lub awansuje na szefa Komitetu Wojskowego NATO. Gen. Błasik był protegowanym prezydenta, od którego zależały te nominacje, jego marzenia o awansach były więc realistyczne. Był jednak pewien kłopot: gen. Błasik nie spełniał wymogu formalnego, najwyraźniej stawianego generałom sił powietrznych – brakowało mu 40 godzin „nalotu”. Cóż więc gen. Błasik robił? Zapierdalał. Czyli…?

Połączmy to teraz z fragmentem wypowiedzi na forum lotnictwo.net.pl, który także, jak się wydaje, umknął powszechnej uwadze (nawiasem mówiąc, jestem dozgonnie wdzięczny anuszce za to, że wskazała to forum na swoim blogu):

Teraz nieznany Wam fakt: meldunek przed lotem Prezydentowi złożył nie Dowódca Załogi a Gen Błasik. Atmosfera przed lotem była grzecznie mówiąc zła.

Gen. Błasik składał meldunek, jak dowódca załogi? A może był dowódcą załogi?! Błasik chciał wykorzystać wyprawę do Katynia aby „nabić” sobie 3-4 godziny do brakującego limitu, więc formalnie, na papierze, to on dowodził, nie zaś kpt. Protasiuk? Protasiuk tylko pilotował… To byłoby oszustwo, ale niegroźne w normalnych warunkach pogodowych, załoga zaś tłumaczyła sobie dlaczego generał „tak zapierdalał”, a atmosfera przed lotem była zła. Przy polskim stosunku do procedur i wobec doniesień o podobnych oszustwach w Afganistanie (sprawa „wyjazdów na patrole” niektórych sztabowców) wydaje mi się to bardzo prawdopodobne. Przy tym to tłumaczyłoby dziwnie niską asertywność kpt. Protasiuka, który, choć głośno powątpiewał w możliwość wylądowania w Smoleńsku, nie podjął decyzji o rezygnacji z lądowania. Nie on dowodził, on tylko leciał, decyzję o odejściu na lotnisko zapasowe władny był podjąć formalny dowódca załogi. Wiem, że są to spekulacje i jeśli się mylę, bardzo wszystkich przepraszam. Nie chodzi mi o uwłaczanie czyjejkolwiek pamięci, a o dwie rzeczy: o zrozumienie przebiegu i przyczyn katastrofy i o to, jak w Wojsku Polskim przestrzegane są formalne procedury.

Jeżeli gen. Błasik formalnie dowodził i chciał lotem do Smoleńska dokumentować powiększenie „nalotu”, powinien być jakiś ślad w papierach – albo i nie, bo może generał zdecydował się w ostatniej chwili, papiery zaś miano uzupełnić później. Jeżeli jednak gen. Błasik był formalnym dowódcą załogi, to w ostatnich minutach lotu, w czasie skrajnie trudnego podejścia do lądowania, był na swoim miejscu: w kabinie pilotów.