1. Wstyd mi. Wstyd mi, bo nie odczuwam wstydu z powodu tego, co pisałem, mówłem i myślałem o Lechu Kaczyńskim. Media, publicyści – i to nie tylko persony pokroju Marcina Wolskiego czy Zdzisława Krasnodębskiego – i część polityków usiłowały nam wmawiać, żeśmy Lecha Kaczyńskiego skrzywdzili. Jan Rokita pozwolił sobie nawet na stwierdzenie, że

Dla grupy fundamentalnych przeciwników Kaczyńskich te wszystkie kondukty, tłumy, wojska, rogatywki, płacze i świece były irytujące, ale tolerowane ze względu na wyrzuty sumienia. Lecha Kaczyńskiego jego przeciwnicy traktowali nikczemnie, nie ulega to dla mnie żadnej wątpliwości. Od czasów endeckiej nagonki na Narutowicza nie było takiej sytuacji.

Niesłychane. Rokita stawia tu paralelę pomiędzy naszymi dwoma prezydentami, którzy, krytykowani za życia, zmarli śmiercią gwałtowną w takcie sprawowania urzędu. Stąd tylko krok do stwierdzenia – ciekawe, czy Rokita zdaje sobie z tego sprawę – że śmierć Lecha Kaczyńskiego, podobnie jak śmierć Gabriela Narutowicza, była wynikiem zbrodniczego spisku przeciwników.

A minister Zdrojewski na pogrzebie Janusza Kurtyki stwierdził, że zmarłemu prezesowi IPN należy się „wielokrotne przepraszam”.

Otóż nie. Nie mam wyrzutów sumienia. Nie wstyd mi. Nie mam za co przepraszać. O Lechu Kaczyńskim pisałem (głównie na forach, bo w tym blogu tylko raz, i to w tonie, który samego mnie zdziwił), przede wszystkim zaś myślałem to, co myślę nadal: Że w ostatnich latach był nieudanym politykiem, szkodliwym dla Polski, narzędziem w ręku swego brata, że mimo przymiotów osobistych, w życiu publicznym zachowywał się małostkowo, kierując się kompleksami i osobistymi ambicjami. Nie używałem inwektyw, nie pisałem o „kaczorach” i „kartoflach”, czułem zażenowanie słysząc o „irasiadach” i „borubarach”, nie pomawiałem tragicznie zmarłego prezydenta o złe intencje – przeciwnie, sądzę, że głównym motywem jego postępowania był autentyczny patriotyzm, tyle tylko, że takie rozumienie patriotyzmu jest mi obce. Prezydenturę Lecha Kaczyńskiego oceniam zdecydowanie źle. O Januszu Kurtyce nie pisałem bodajże nigdy, ale w myślach podzielałem to, co mówili o nim jego krytycy: że zapewne powodowany jak najlepszymi intencjami, problem zdemaskowania agentów przedstawiał jako najważniejsze wyzwanie stojące przed Polską, że uwierzył, iż esbeckie teczki kryją samą prawdę, że nie zauważał, iż teczki bywały de facto używane do eliminowania przeciwników, nie tylko politycznych. I nie wstydzę się moich myśli i moich ocen, chociaż podobno powinienem.

Tuż po katastrofie pod Smoleńskiem obyczaj nakazywał mówić o Lechu Kaczyńskim dobrze. Media pomijały więc oceny polityczne i gafy tragicznie zmarłego prezydenta, pisały zaś o tym, że Lech Kaczyński był w życiu prywatnym ciepły i ujmujący, że miał wspaniałą żonę, że razem tworzyli bardzo udane małżeństwo, że Lech Kaczyński był wielkim patriotą. Tak, o Lechu Kaczyńskim-człowieku można powiedzieć dużo dobrego, choć o Lechu Kaczyńskim-polityku dużo zlego. Jednak, jak przytaczano przy okazji afery Leppera, Kaczmarka i Krauzego, Lech Kaczyński powtarzał Proszę pamiętać, że mój brat to nie ja.

2. Samotność Jarosława. Jarosława Kaczyńskiego od pewnego czasu uważam za najgroźniejszą postać polskiej polityki. I teraz ta postać musi być potwornie samotna. Jarosław mógł rozmawiać tylko z bratem. Pomniejsi działacze mogli być wykonawcami woli, mogli mieć nawet samodzielne pomysły taktyczne, ale nie byli godni rozmawiać z prezesem o strategii, o celach dalekosieżnych, o rozumieniu polityki. Gdy Ludwikowi Dornowi wydało się, że on jest godzien, szybko został z PiS usunięty. Teraz, gdy Lecha zabrakło, Jarosław nie ma już z kim rozmawiać, może jedynie dyktować swoją wolę. Nie przyjmie bona fide żadnej krytyki, żadnych wezwań do zastanowienia się. Lech był o wiele bardziej zbliżony do realnego życia, niż Jarosław. Mitygował brata. Gdyby Jarosław miał wrócić do przywódczych stanowisk w państwie, jego samotność, alienacja, zapieczenie się w bólu, fiksacja na politycznych urojeniach, mogą być groźne dla nas wszystkich.

3. Milczenie Jarosława. Jarosław Kaczyński od tragicznje śmierci swojego brata właściwie milczy. Owszem, dwukrotnie, zmieniony na twarzy, przemówił na pogrzebach ofiar katastrofy, a na pogrzeb Alaksandra Szczygły przysłał kuriozalny list. List, celnie skomentowany przez Ewę Milewicz, pobrzmiewa najlepszym stylem Jarosława. Coś w nim jednak zgrzyta. Trudno mi uwierzyć, aby Jarosław Kaczyński nie w improwizowanym przemówieniu, ale na piśmie, robił takie błędy, jak „wrócimy do Polski”.

Jarosław Kaczyński strasznie cierpi. Wierzę w to, co mówił Adam Bielan, że w Smoleńsku Jarosław powiedział Moje życie się skończyło, następnego zaś dnia Ja już nie będę miał gorszego dnia w życiu. Śmierć ukochanego brata, śmierć brata-bliźniaka, a więc osoby, która była zawsze, bez której świat jest po prostu niewyobrażalny, to musi być potworność. Potworność tym większa, że nie ma innej bliskiej osoby – żony, dziecka – która mogłaby spróbować ukoić ból. Jest tylko stara matka, chora, której nawet nie można powiedzieć o śmierci brata, bo ta wiadomość by ją zabiła. Jarosław długo, bardzo długo klęczący przed trumną brata w katedrze św. Jana, był bardziej ludzki, niż kiedykolwiek przedtem.

Nie popadajmy jednak w przesadę. Jan Rokita we wspomnianym wywiadzie nazywa Jarosława Kaczyńskiego Hiobem polskiej polityki i pisze, że

Skala nieszczęść prywatnych, które na niego spadły, przekracza ludzkie wyobrażenie

Śmierć najbliższego człowieka to straszna tragedia. Ból po takiej stracie może zmiażdżyć, może utrzymywać się przez całe lata. Ale nie jeden Jarosław Kaczyński tego doświadczył. Cierpienia po stracie najbliższych doświadczały już, doświadczają i, niestety, doświadczać będą miliony osób. Miliardy.

Cóż zatem z milczenia Jarosława wynika? Jeszcze nie wiadomo. Wiele jednak wskazuje na to, że ruchy polityczne wykonują teraz PiSowscy spin-doktorzy i działacze niższego szczebla, w dodatku ci pozostający ostatnio na uboczu (ci, którzy byli blisko braci Kaczyńskich, polecieli z prezydentem). Przypuszczałem, że na pomysł wawelskiego pochówku brata wpadł sam Jarosław, cały czas snujący diaboliczne plany how to conquer the world lub choćby tylko Polskę. Ale nie, Jarosław ten pomysł tylko „zatwierdził” (co nie zwalnia go z moralnej odpowiedzialności), wymyślili zaś pomniejsi działacze PiSu. Ks. Sowa dziś w telewizorze mówił, że jeden z prezydenckich ministrów był na rozmowie u kardynała Dziwisza już w dzień po katastrofie, w niedzielę 11 kwietnia! (Jeśli to prawda, burzy to nieco konstrukcję wywodów Rokity.) Zatem nie tylko Marta Kaczyńska, ale i Jarosław był zdruzgotany. Teraz PiS ma problem z kandydatem na prezydenta. Jedynym możliwym jest Jarosław Kaczyński. Spin-doktorzy to wiedzą, wiedzą też, że bez startu Jarosława w tych wyborach, PiS po prostu przestanie istnieć, jeśli zaś Jarosław wystartuje, to może nawet wygrać. A gdyby nie wygrał, odbuduje pozycję i notowania PiSu. Ale może to zrobić tylko i wyłącznie Jarosław Kaczyński, jedyny godny następca najwybitniejszego prezydenta wolnej Polski. Dlatego działacze na siłę wpychają Jarosława w kampanię prezydencką. Walczą o swoje polityczne przetrwanie. Takie przynajmniej odnoszę wrażenie. Ale Jarosław milczy.

Możliwe wszakże, że wszystko to jest ukartowane: demoniczny Jarosław cały czas wszystkim steruje, listy, które obywatele ślą do Jarosława, prosząc go o udział w wyborach, mają sprawić wrażenie, że Jarosław, decydując się w ostatniej chwili na udział w kampanii, poświęca się dla Polski. No i jak tu takie poświęcenie odrzucić?

Jeśli więc kiedyś okaże się, że wszystko jest reżyserowane, że Jarosław jest tak demoniczny, jak to podejrzewałem, nie zdziwię się. Jeśli Jarosław, mimo autentycznego cierpienia, da się nakłonić do udziału w wyborach i ruszy do walki być może z jeszcze większym ogniem, jeszcze większą determinacją, niż kiedykolwiek wcześniej, zrobi to, czego wszyscy, łącznie ze mną, się po nim spodziewają. Ale jeśli Jarosław Kaczynski ugnie się pod cierpieniem, nie wystartuje w wyborach, przedłoży własne człowieczeństwo ponad polityczny sukces swoich zwolenników, zaimponuje mi.

Kardynał Dziwisz ogłosił, że tragicznie zmarła para prezydencka, Lech i Maria Kaczyńscy, zostaną pochowani w krypcie Piłsudskiego na Wawelu.

Cóż miałoby przemawiać za pochówkiem na Wawelu? Ano, nic. Kaczyński urodził się w Warszawie, mieszkał przez znaczną część życia w Warszawie, podkreślał swoje związki z Warszawą – ojciec powstaniec warszawski, żoliborska inteligencja, IBL, Uniwersytet – był prezydentem Warszawy. Z Krakowem nie łączyło go nic szczególnego. Ba, gdy kilka tygodni temu radni PiS zabiegali o przyznanie Lechowi Kaczyńskiemu honorowego obywatelstwa Krakowa, inicjatywa ta spotkała się ze sporym sprzeciwem (prezydent, wykazując sporą klasę, z zabiegów polecił wówczas zrezygnować). A teraz Wawel? Krypta Piłsudskiego?

Tragicznie zmarłemu prezydentowi należy się szczególny szacunek, bo oprócz żalu po człowieku, okazuje się szacunek jego wyborcom, szacunek dla faktu, iż Lech Kaczyński był ważnym przywódcą politycznym, wreszcie szacunek dla urzędu, a więc, pośrednio, dla nas wszystkich. Należy się więc pogrzeb ze wszystkimi honorami, z ceremoniałem wojskowym, salwami armatnimi, pogrzeb w jakimś zaszczytnym miejscu Warszawy, w Alei Zasłużonych na Powązkach lub w krypcie prezydenckiej w Archikatedrze św. Jana. Ale nie Wawel. Wawel to miejsce symboliczne, nekropolia królów i bohaterów.

Ogłaszając decyzję o pochówku na Wawelu, kardynał powiedział, że

Ta decyzja powinna nas łaczyć. Wszystkich.

Guzik prawda. Ta decyzja dzieli. Nieuchronnie stawiane są pytania o bilans tej prezydentury, o to, czy zmarły prezydent na pochówek na Wawelu zasługuje. Emocje rosną. I cały podniosły nastrój żałoby po prezydencie diabli wzięli.

I dzięki komu to wszystko? Dzięki „rodzinie”, ktora sobie „zażyczyła” (odkąd to jakaś rodzina może „zażyczyć sobie” pochowania krewnego na Wawelu?). „Rodziną” jest Jarosław, bo przecież nie nieszczęsna córka pary prezydenckiej, Marta, która wygląda na osobę całkowicie zdruzgotaną śmiercią rodziców. Jarosławowi chodzi o symboliczne zrównanie Lecha Kaczyńskiego z Sikorskim, Piłsudskim. Uważam to za uzurpację. Oburzającą uzurpację. Brak taktu i wyczucia. Wyraz pychy. Nie ze strony zmarłego Lecha czy jego córki, ale ze strony Jarosława Kaczyńskiego, tej najbardziej złowrogiej postaci polskiej polityki.

Jarosławowi znów się udało. Udało mu się to, co udawało mu się zawsze: Podzielił społeczeństwo i znów coś zburzył, tym razem poczucie wspólnoty, jakie budowało się po tragicznej śmierci prezydenta, jego żony i tylu innych osób. Wiadomo było, że poczucie to nie będzie trwałe – ale żeby było aż tak krótkie? Do tego potrzba było geniusza destrukcji. Na szczęście mamy Jarosława.

drakaina, pytałaś w komentarzu kiedy upływa karencja na nihil nisi bene. Odpowiem ci: Teraz. Dzięki Jarosławowi Kaczyńskiemu.

Proszę mnie dobrze zrozumieć: Nie chcę być cyniczny. Staram się oddzielić żal po Lechu Kaczyńskim jako człowieku, żal, jaki wiele osób odczuwa po stracie Kaczyńskiego jako przywódcy politycznego, żal po stracie wszystkich innych osób, które zginęły w katastrofie pod Smoleńskiem, wielką stratę dla państwa, jaką jest gwałtowna śmierć urzędującego prezydenta, tym bardziej zaś śmierć nie tylko prezydenta, ale też tylu innych pełniących rozmaite funkcje osób, wzruszenie, jakie wywołują wszystkie okoliczności tej tragedii, podniosły nastrój podkreślany ceremoniałem wojskowym – od mojej oceny prezydentury Kaczyńskiego, jak wiadomo, negatywnej.

Wiem, że mimo powyższych zastrzeżeń, to, co napiszę, zabrzmi cynicznie. Otóż myślę, że nagła śmierć w tym momencie prezydentury to była najlepsza rzecz, jaka mogła się Lechowi Kaczyńskiemu przydarzyć. Los oszczędził mu upokorzenia i goryczy porażki w wyborach. Zapamiętany zostanie nie jako bardzo niedobry prezydent, ale jako prezydent, który zginął tragicznie. Śmierć Lecha Kaczyńskiego na chwilę pozwoliła ludziom poczuć się razem, chwilowo porzucić wszystkie codzienne, gorszące spory – czasami o rzeczy drugorzędne, niekiedy o bardzo ważne, ale nieodmiennie prowadzone w fatalnym stylu. Śmierć Kaczyńskiego chwilowo zjednoczyła naród. To paradoks: to, czego nigdy nie osiągnął za życia, czego nigdy nawet nie próbował osiągnąć za życia, osiągnął dzięki swojej śmierci.

Do dobrego wspomnienia, jakie pozostanie po Lechu Kaczyńskim, przyczynia się i to, że teraz nikt nie wspomina złych pociągnięć politycznych i wad charakteru zmarłego prezydenta. Nie uchodzi. Za to na wszystkich zdjęciach, we wspomnieniach, pokazywany jest wraz ze swoją żoną, Marią. A pani Maria Kaczyńska cieszyła się autentyczną sympatią jako osoba ciepła, ludzka, nie pozostająca w cieniu męża (ani jego brata). We wspomnieniach różnych osób publicznych powtarza się też, że Lech Kaczyński był prywatnie osobą ujmującą i sympatyczną. To samo mówił nam już kilka lat temu nasz dobry znajomy, ambasador. 

Śmierć uwzniośla.